Δευτέρα 14 Ιουνίου 2010

Σχιζοφρένεια και δημιουργικότητα

Της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ
Θα θέλατε να είστε ζωγράφος του βεληνεκούς ενός Σαλβαντόρ Νταλί ή μαθηματικός σαν τον εισηγητή της Θεωρίας των Παιγνίων Τζον Νας; Ναι;
Άραγε, πόσο έχετε προσμετρήσει στην επιτυχία αυτών των ανθρώπων το γεγονός ότι και οι δύο είχαν συμπτώματα ψυχασθένειας;
Πόσο έχουμε όλοι συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότεροι χαρισματικοί άνθρωποι, που έχουν κατορθώσει σημαντικά επιτεύγματα για την ανθρωπότητα, ήταν «εκτός των φυσιολογικών ορίων» προσωπικότητες; Διαφορετικά:
«Η δημιουργικότητα είναι μια όψη της σχιζοφρένειας» υποστηρίζουν Σουηδοί επιστήμονες, μετά από μελέτες για τη λειτουργία του εγκεφάλου. Τομογραφίες στα κέντρα σκέψης ανθρώπων με έντονες δημιουργικές τάσεις παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες με αυτές ανθρώπων που πάσχουν από σχιζοφρένεια.
Συγκεκριμένα, και οι δύο αυτές ομάδες ανθρώπων παρουσιάζουν την ίδια έλλειψη σημαντικών υποδοχέων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται στο φιλτράρισμα και την κατανομή των σκέψεων.
«Θα μπορούσε να είναι αυτή η ανασταλτική λειτουργία που επιτρέπει στους δημιουργικούς ανθρώπους να σπάνε τα φράγματα της λογικής» υποστηρίζουν οι επιστήμονες του «Karolinska Institute» της Σουηδίας, «ενώ σε κάποιους άλλους οδηγεί σε ψυχική ασθένεια».
Οι επιστήμονες υποψιάζονται πως η σχιζοφρένεια και η δημιουργικότητα είναι δύο διαφορετικές εκδηλώσεις της ίδιας αιτίας. Οι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος, δηλαδή.
Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες και διανοητές όλων των εποχών παρουσίαζαν σημάδια ψυχασθένειας -όπως ο Ολλανδός ζωγράφος Vincent van Gogh, ο Αμερικανός μαθηματικός John Nash, o πολυπράγμων Salvador Dali.
Είναι, ήδη, γνωστό πως η δημιουργικότητα συσχετίζεται με την κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια και τη διπολική διαταραχή. Παρομοίως, οι άνθρωποι που έχουν οικογενειακό ιστορικό ψυχικών ασθενειών τείνουν να είναι πιο δημιουργικοί.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του καθηγητή Frederik Ullen, οι δημιουργικοί άνθρωποι, όπως και οι σχιζοφρενείς, έχουν λιγότερο ευαίσθητους υποδοχείς ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα να μη φιλτράρονται όλες οι πληροφορίες στο θάλαμο, όπου γίνεται η εκλογίκευση και να φτάνουν ακατέργαστες στο εγκεφαλικό φλοιό.
Η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε και σχολιάστηκε κατά κόρον την εβδομάδα που μας πέρασε, θυμίζει όμως σε πολλά άλλη, παλαιότερη έρευνα του «New Scientist».
Πέρυσι, στο εν λόγω περιοδικό, ο Σζάμπολκς Κέρι από το Semmelweis University της Βουδαπέστης είχε υποστηρίξει ότι εντόπισε ένα γονίδιο που σχετίζεται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου, την επονομαζόμενη νεουρεγκιουλίνη 1, η οποία έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο εκδήλωσης σχιζοφρένειας.
Η μετάλλαξη του συγκεκριμένου γονιδίου επηρεάζει την πρωτεΐνη της νεουρεγκιουλίνης 1, που εκκρίνεται στον εγκέφαλο και ευθύνεται για την εκδήλωση ψυχώσεων, την ασθενή μνήμη και την ευαισθησία στην κριτική.
Το 50% περίπου των υγιών Ευρωπαίων διαθέτουν ένα αντίτυπο του μεταλλαγμένου αυτού γονιδίου, ενώ το 15% διαθέτουν δύο.
Μετά από έρευνα στην οποία συμμετείχαν 200 φοιτητές, ο Κέρι διαπίστωσε ότι τα άτομα που διέθεταν δύο αντίτυπα της νεουρεγκιουλίνης 1 έτειναν να έχουν καλύτερες επιδόσεις στα τεστ δημιουργικότητας σε σύγκριση με τους υπόλοιπους. Περισσότερο δημιουργικοί αποδείχθηκαν και όσοι είχαν ένα αντίτυπο σε σύγκριση με αυτούς που δεν διέθεταν κανένα.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη γνωστός ο ακριβής τρόπος με τον οποίο η νεουρεγκιουλίνη επηρεάζει τη δημιουργικότητα.
Οι εθελοντές με δύο αντίτυπα του μεταλλαγμένου γονιδίου δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες από τους υπόλοιπους να εκδηλώσουν διάφορες ψυχώσεις. Αυτό σημαίνει ότι η συσχέτιση της μετάλλαξης με την ψυχική ασθένεια δεν εξηγεί πλήρως τη σχέση της με τη δημιουργικότητα, υποστηρίζει ο Κέρι.
Η ευφυΐα φαίνεται να είναι ένας από τους παράγοντες που καθορίζουν εάν η μετάλλαξη της νεουρεγκιουλίνης 1 θα οδηγήσει σε εκδήλωση δημιουργικών ή ψυχωτικών τάσεων. Ιδού, παρά ταύτα, πώς κατέληγε η επιστημονική ανακοίνωση του Κέρι:
«Μέσα από την κλινική μου εμπειρία έχω διαπιστώσει ότι τα άτομα με υψηλότερο IQ έχουν μεγαλύτερες διανοητικές δυνατότητες για να αντεπεξέλθουν στις ψυχωτικές τους εμπειρίες, καθώς δεν αρκεί μόνο να νιώθεις αυτά τα συναισθήματα, πρέπει να μπορεί και να τα επικοινωνείς».
Από την εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ

3 σχόλια:

  1. ωχ!!η ερευνα αυτη με προβληματιζει το να ειναι δημιουργικος καποιος σημαινει οτι ειναι και ολα αυτα που αναφερονται???

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ***χειροτεχνηματα***
    Να σου πω το ίδιο προβληματίστηκα και 'γώ. Αλλά ελπίζω πως είμαστε ολίγον σχιζοφρενείς ίσα ίσα για να δημιουργούμε. Καλή μέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μια σταγόνα σχιζιφρένειας, ίσως δίνει νοστιμιά στη ζωή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή